İki bahtsız halk. Uğraşıp duruyorlar, uğradıkları tarihsel zulmü bütün insanlığa anlatmak için. Ermeniler, Anadolu’nun esas sahipleri olmalarına rağmen, TEHCİR sonrası kılıç artıklarının sıkıştırıldıkları dünyanın en yoksul coğrafyasında bir hayat kurmaya çalışıyorlar yeniden. Diaspora, umulmadık diplomatik başarılara imza atıyor. Birçok önemli ülkenin parlamentosu 1915 tehcirini soykırım olarak kabul etmiş durumda. Türkiye yöneticilerini çıldırtmak dışında ne işe yaradığını henüz bilmiyorsak da bir muhalefet şekli olarak saygıdeğer. 80’li yıllarda Türk diplomatlara karşı yapılan silahlı katliamlardan vaz geçmiş durumdalar çünkü.

Çerkesler ise daha yeni başladılar bu işe.

Dün akşam 19.15 te Taksim de, 24 Nisan olaylarının 97. Yılını andı Ermeniler ve Ermeni dostları. Bu anma 3 yıldan beri yapılıyormuş, ben ilk defa katıldım. Herhalde bir üç bin kişi vardı ‘Sular İdaresi’ duvarının önünde. 1977 1 Mayıs’ındaki o ünlü DUVAR. Sessizce oturup Ermeni ağıtları dinledi gelenler/dinledik. 24 Nisan 1915 gecesi gözaltına alınıp Çankırı’ya götürülen ve kendilerinden bir daha hiçbir şekilde haber alınamayan 250 Ermeni aydınından onbeş-yirmisinin posterleri vardı ellerinde. Çok kısa bir açıklama ile saat 20.00 de sona erdirildi bu anma.

Bu süre içinde Tekbir getiren sağcı bir grup ile Kızıl bayraklarında KHK (Komünist Halkın Kurtuluşu) yazan bir gurup, bir saat boyunca protesto etti, anma programına katılanları. Hayret etmiyorum artık.

İmdat Kip, ‘Putin Geri Geldi’ başlıklı yazısında; Ubıh dilinin katili Rusya’dır ama cenazesi Türkiye’de kaldırıldı dedi, Türkiye de bunu unutmasın. 29 Nisan Kayseri Mitingi Türkiye’nin bu anlamdaki sorumluluğunu hatırlatmak içindir birazda. Çerkeslerin bahtsızlığı, bir zalimden kaçınca özgürlüğe kavuşacağız sanmaları belki. Kavuşmadılar. O zamanın ruhu özgürlüklerle ilgili değildi elbet, esas olan can kurtarmaktı anlıyoruz ama bir şans olup bir özgürlüğe uçabilirlerdi. Olmadı.

Geldikleri ülke kendi halklarına da pek öyle özgürlükler tanıyan bir yer değildi. O kadar değildi ki, Çerkesler Osmanlıya geldikten tam 50 yıl sonra Ermenileri soykırıma uğrattılar, 73 yıl sonra Rumları sürdüler. Türkiyeli Çerkeslerin 1915 yılında ne düşündüklerini merak ederim. Kendi başlarına elli yıl önce gelmiş olan ‘BüyükFelaket’, yeni komşularının başına geliyorken yani.

Osmanlı’da, Çerkesler açısından yine de çok korkunç değildi durum, yahut biz öyle biliyoruz. Osmanlı dönemi boyunca, Çerkes kalmayı bir şekilde başarabildiler. Cumhuriyet’in son altmış yıllık dönemi ise dil ve kültürün katili oldu. İmdat Kip’in hatırlattığı sorumluluk tam da bu. ÇHİ nin mitingleri bu sorumluluğu hatırlatıyor bir bakıma ve bu bakımdan önemli. Esas hesaplaşma Rusya ile olacak elbet ama TC nin de çok kusuru oldu. Düzeltin şimdi demek isteniyor. Ülkenin işgalden kurtulup ayakta kalmasına çok yardımımız oldu ama bizlerin Çerkes kalması bu zihniyet devam ederse mümkün olamayacak. Bir ihmal filan değil bu, bir yasaklar silsilesi.

Türkiye ayıp etti. Türk halkı değil ayıp eden, yönetenler.

Bugün Çerkesler çeşitli görüş ayrılıklarıyla bu mitingi destekleyip desteklememeyi tartışıyorlar. Tartışmaya devam edebilirler, etsinler daha sonra ama ‘Çerkes kalabilmemiz için gerekli şartları talep ediyoruz’ demek bütün Çerkesleri ilgilendirir herhalde. Mademki hepimizin devleti, görevi bizi memnun etmek değil mi? Yoksa başkalarının devleti mi? Bu talebi bütün Çerkeslerin amasız/fakatsız dile getirmesi gerekir.

Kayseri,Çerkeslerin yoğun yaşadığı ve diğer bölgelere göre dilini ve kültürünü görece daha iyi korumuş olanların yaşadığı bir şehir. Çerkesler için çok değerli bir şehir bu anlamda. Bu mitingin önemi burada.

Bu şehre yakışır bir ses çıkaralım hep beraber.

CARI.