Türkiye nüfusunda nasıl bir dindar oran varsa, Çerkesler içinde de muhtemelen aynı oran vardır diye düşünüyorum. Bu konuda yanıldığımı da pek sanmıyorum. Türkiye Çerkesleri üzerine siyaset geliştirmek isteyen grup ve kurumlara tavsiyem bu konuyu ciddiye almaları. Çünkü bu ülkede değişim ancak dindarların değişimi ile mümkün. Tayyip Erdoğan sıkı bir dindar ama bir o kadar da milliyetçi idi. Onu özgürlükçü söylemler içinde bulduğumuz her vakit hayretler içinde izliyorduk, eskiden. Beklemiyorduk herhalde. Şimdilerde milliyetçi ağızlarla bağırdığı zaman şaşırıyoruz. Onun zaman içinde değişmiş olduğuna alışmışız demek, eskileri unutup. Onu değiştiren şey uluslararası ilişkileri ve birazda AB ama esas değişime zorlayan şey, değişmekte olan dindar tabanı. Bu durum her geçen gün daha berraklaşıyor. Tüm umut burada. Onlar değişmezse eğer, hiçbir şey değişmeyecek bu ülkede.

ÇHİ’nin düzenlediği Kayseri Mitingine ilgi gösterenler sanıldığı gibi eski solcular-eski dernekçiler- eski dönüşçüler değildi. Biz üç arkadaşın özel sayımı ile 800 civarında olduğunu hesapladığımız korteji bulvarın kenarından seyretti eski diye bahsettiğim kişi ve gruplar. Sıradan Çerkesler, başörtülü kadınlar, çocuklarını kapıp gelmiş analar-babalar vardı kortejde. Orası öyle.

Kayseri’deki 1 Mayıs mitinglerinden daha kalabalık olduğunu belirtti Erkan Batır. Burada bu kadar olur demek istedi belki. Şunu belirtmem gerekir ki, Çerkesler miting yapma konusunda epey bir acemi ama bir o kadar da disiplinli. En kolay attıkları slogan WorepsovTiybze-Worepsov ti-khabze idi. Fena değildi yani.

Dindarlar meselesine gelince… 1 Mayıs’ın önceki akşam televizyon programına katılan dindar bir gençlik grubu 1 Mayıs kutlamalarında yer alacaklarını duyurdu, müthiş bir özeleştiri ile birlikte. 6. Filo’yu protesto eden sol öğrenci gruba, polisin yanında yer alıp, saldırıya geçen ağabeylerinden utanç duyduklarını söylüyorlar şimdi. O gece İTÜ yurdu toplum polisi tarafından basılır 47 kişi yaralanır, pencereden atılan Vedat Demircioğlu ölür. 18 Temmuz 1968. Hatırlatayım dedim.

Nevzat Yalçıntaş hoca çok fena tepki gördü o akşam. Mehmet Bekaroğlu’ndan ve muhalif dindar gençlik gurubundan. Başkasının çadırına gitmeyin-yapmayın demek istiyordu Yalçıntaş, 1 mayıs sizin neyinize! Ayrıca Müslüman solculuk ilk defa ortaya çıkmış bir fikir değil aha Libya-aha Baas diye mırıldandı ama ciddiye alınmadı. Başörtülü bir kız, “Sayın Yalçıntaş’tan akıl almak istemiyoruz artık” diyor. “Bizim aklımız Ermenileri hatırlamak istiyor, Rumları yâd etmek, Kürtleri özgürleştirmek istiyor. Emekçiler daha iyi yaşasın istiyoruz biz, sizin isteklerinizde böyle mi hocam?” diyor kibarca.  

Bunlar umut veren değişimler. 

Son otuz yılda Çerkes siyaseti yapmaya çalışanlar, dindarları zerre kaale almadılar. Kendileri de kaale alınmadılar elbet. Dönüşçüler – Devrimciler - Antikomünistler, hiçbiri Çerkes dindarları önemsemedi / önemsemedik. Hemen hepsi laik kaygılarla uzak durdu dindarlara. Kendileri de olağanüstü soğuk dururlardı Çerkes dertlerine, bütün bunlar biraz da bu nedenle ama sonuç?

Sonuç iyi değil, ben size söyleyeyim.

Çerkesler’in dertleri, dindar Çerkesler’i de ilgilendirir hale gelirse ancak, bu ülkede ses verir hale gelir bizim taleplerimiz, yoksa her şey hayal. Demek ki onlara da sıkı iş düşüyor artık.

Kayseri mitingindeki umut verici durum şu; kortejde dindarlar da vardı. Çerkesler’in eski dönemde dernek yöneticiliklerini yapmış solcular / dönüşcüler otomobil içinden-kenardan seyrettiler yürüyüşü. Kendileri bilir ne diyelim.

CARI.