“Samsun Taraflarına Muhacir Gitmişler!”

Size şimdi vereceğim bilgiler, Çarlık Rusyası ile zamanın Türk Devleti Osmanlı arasında harp sırasında yaşananlara ilişkin. Harple birlikte buradan muhacir çıkıp Samsun taraflarına gittikten sonra insanlarımızın yaşadıklarına ilişkin bilgi vereceğim. Bütün bunlar dedemin annesi, büyük annemin, muhacir olarak buradan gittikten sonra başından geçenler. Adı Hacei Beaişi. Kocasının adı ise İsmail Devrişişi. Dedem harp sırasında askermiş. Harpte Şehit olmuş. Askere alındıktan sonra nereye gittiğine, kendisine ne olduğuna ilişkin hiç bir bilgi yok. Hiç kimse dedemin akıbetine ilişkin bir şey bilmiyor. Yalnızca Ankara’daki bir kütüphanede bir kitapta bir bilgiye ulaşmışlar. Kitabı kim yazmış, onu da bilmiyorum. Arhavili İsmail’den bahsediyormuş. Orada yazıyormuş. Ondan sonrasına ilişkin kimse bir şey bilmiyor.

Büyük annem buradan muhacir çıktıktan sonra, şimdiki Türkçe adı Fındıklı, önceki Lazca adı  Vitze’ye gitmişler. Fındıklı’ın üst kesimlerinde o zamanlar Çurçava değirmeni dedikleri yerde altı ay boyunca kalmışlar.  Oranın köylülerine Çurçava diyorlarmış. Kendisi de “Çurçava’daki değirmende oturduk,” diyordu. […]

Şimdi büyük annemin anlattıklarından bahsediyorum… Lazca rakamların nasıl söylendiğini bilmiyorum, ama 18 yıl önce onun anlattıklarını kasete kaydetmiştim. Aradan geçen zaman içinde kaset eskimiş olduğu için konuşmalarını tamamen net olarak anlayamadım. O bahsettiği konulara ilişkin bildiğim kadarını söyleyeyim. Çurçava değirmeninden sonra muhacirliğe yine başlamışlar. Samsun taraflarına, şimdiki adı Giresun olan yere muhacir olarak gitmişler. Giresun’un Lazca adı Keresuli. Ama şimdi Lazca olan bu adını kimse kullanmıyor, zamanla Giresun olmuş. Eskiden Keresuli diyorlarmış. Orada bir süre kalmışlar. Ondan sonra Samsun taraflarına gitmişler. Samsun’a gittikten sonra büyük anneye Hükümet Konağı civarında bir yer vermişler. “Sen burada otur!” demişler.  Kocası askerde olduğu için önce orasını büyük anneme vermişler. “Burası senin,” demişler. Orasının tapusunu da vermişler. Büyük anne daha sonra orada durmamış, yalnız kalamamış, yetim bir kadın olduğu için, kocası yoktu, kimsesi yoktu. Harp bitince o yerleri bırakıp buraya gelmiş. Vefat ettiğinde 104 yaşındaydı. Sesini kaydettiğim kaset çok eskimiş, sesleri ben de tam olarak duyamadım, anlayamadım. O sebeple sana bu konuda fazla yardım edemeyeceğim. Bu verdiğim bilgiler senin için yeterli mi bilemiyorum. […]

[Devam edecek…]