B.W. anlaşması Temmuz 1946 tarihinde A.B.D’nin Bretton  Woods kasabasında imzalanmıştır. Resmi adı “Uluslararası Para Anlaşmasıdır”. 4200 sayfalık anlaşma metninin İngilizce orijinalini veya Türkçeleştirilmiş halini Türkiye’de okuyan kişi sayısı  iki elin parmaklarını geçmez.  Bu kadar uzun bir anlaşmanın bütün içeriğinden bahsetmek makalenin boyutunu aşacağından sadece önemli konuları hatırlatmakla yetineceğiz.

-  Temmuz 1944 ikinci dünya savaşının devam ettiği bir tarihtir. Ancak harbin akibeti belli olmuş ve A.B.D. ordusu,  Roma İmparatorluğundan sonra dünya egemenliğine ulaşan tek güç olmuştur. Dünya ekonomik gücüne sahip olabilmek için para, ticari alt yapı ve hukuki yapının hazırlanmasına harbin bitiminden çok önce başlanmış ve anlaşma metni hazırlanmıştır.

- Anlaşma metnine 20. yüzyılın en önemli ekonomisti İngiliz John Maynard Keynes ve Amerikan delegesi Harry White itiraz etmişse de,  Keynes’in imza yetkisi kaldırılarak “gözlemci “ olarak katılması sağlanmıştır.

- Anlaşma Doğu Bloku ülkeleri dışında 44 ülkeden 730 delegenin  kabulü  ile imzalanmıştır.

Anlaşmaya göre, katılan ülkelerin paraları için sabit kur esası benimsenecek, değerleri USD esas alınarak hesaplanacaktır. Anlaşma ile 1 ons altın 35 Dolar veya 1 Dolar 0,88867 gram altın olarak belirlenmiştir.

Anlaşmayı imzalayan her ülke parasının değeri Dolara göre saptanacaktı.  Dolar altın ile dönüştürülebilirliğini koruyan tek ulusal para olarak kalmıştır.

Dengesizlik durumlarında bir ülke parasının Dolar karşısındaki değerini değiştirme olanağı tanınmıştır. Devalüasyon, revalüasyon oranları en çok  % 10 olarak kabul edilmiştir. % 10nun üzerindeki devalüasyonlar IMF’nin iznine bağlanmıştır

Sistem 1971 yılına kadar devam ettirilmiştir. 1971 yılında Doların altına dönüştürülme şartı kaldırılmıştır.

1963 yılında, SDR (Özel çekme hakkı) sistemi  yürürlüğe konarak, üye ülkelere  verilecek kredilerde SDR sistemi uygulanmıştır. 1974 yılında SDR sistemi değiştirilerek, SDR ‘nin değeri  16 batı ülke paralarının belli oranlarda birleştirilerek hesaplanmaya başlanmıştır. 1981 yılından itibaren SDR’nin değeri, Japon yeni, Mark, Sterlin ve F. Frangı’nın ortalamasından hesaplanmaktadır.

Dünya jandarmalığına soyunan ABD, bu görevi yerine getirmek için çok büyük harcamalar yapmaktadır. Dünya jandarmalığı Görevinin  yerine getirilmesi için dünyada olup bitenlerden anında haberdar olmayı gerektirmektedir. Bu ise geniş bir istihbarat ağı ve silahlı gücü gerektirmektedir. ABD bu işi yapabilmek için dünyanın 200’E yakın yerinde üsler kurmuştur. Denizlerde ise üs  görevini uçak gemileri ile yapmaktadır. Uçak gemileri çok masraflıdır. Zira bir gemi 4.000 dolayında (Bir tümen kadar asker barındırmaktadır. Her gemide eşit yetkiye sahip  3 komutan bulunmaktadır. Kararlar 3 komutanın imzası ile alınmaktadır. Çünkü, bir komutanın ruhi durumunun bozularak nükleer düğmeye basması dünyanın sonu demektir. Her bir komutanın maaşı 25.000 dolar civarında olduğuna göre, ABD nin savunma bütçesindeki atışın sebebi anlaşılabilir.  ABD de 11 adet uçak gemisi olup dünyanın herhangi bir yerindeki olaylardan bu gemiler vasıtasıyla anında haberdar olmaktadır. ABD’nin en büyük üssü Diego Garcia adasındadır. Mülkiyete İngiltere’ye ait olan bu adadaki üsten bütün güneydoğu Asya, Hint okyanusu, doğu Afrika izlenebilmektedir. Bu  üsten kalkan B-1 uçakları Orta Asya’ya kadar gidip dönebilmektedir. Bu kuşatmışlık nedeni ile kendini güçlü sayan ABD dünyayı dizayn etmektedir.

Uçak gemileri çok masraflı olduğundun başka bir ülkede bu kadar uçak gemisi yoktur. Birleşik Krallık sahip olduğu 1 adet uçak gemisinin masraflarını karşılayamadığından satılığa çıkartmıştır.

 Ve 2025 yılında ABD’nin savunma bütçesi 965 milyar Dolar, genel borç miktarı ise 36 Trilyona ulaşmıştır. Bu devasa   borçlanma tahvil ihracı ve emisyon yolu ile sağlanmıştır. ABD’nin  savunma ve borç tutarlarının karşılanması  için önce, Diğer ülkelerin enerji  imkanlarına sahip olmanın yeterli olacağı düşünülmüş ve ülkelerin petrol rezervlerinin ele geçirilmesinin ve kaya gazı üretiminin yeterli olacağı ve petrol fiyatının 120 dolara çıkacağı düşünülerek Irak, Libya, Suriye gibi ülkelerin enerji imkanlarına el konulmuş, Ancak kaya gazı petrolünün maliyetin 60 Dolar civarında olması,  Rusya’nın petrol üretimini  artırması sonucunda petrol fiyatlarının 65 dolara kadar ucuzlaması üzerine kuzey boru hattı patlatılmış ise de  netice elde edilememiştir.

2. defa iktidara gelen ABD başkanları suya sabuna dokunmadan “Topal  Ördek” siyaseti uygulamakta iseler de, iş aleminden gelen Tramph bu siyaseti uygulamamakta ve alışılmışın dışındaki uygulamalarla borcun tasfiyesini  düşünmekte, önce petrol zengini Ortadoğu ülkelerine ziyarette bulunarak 4 trilyonluk  satış ( silah v.s…..) anlaşması yapmış , NATO ülkelerinin savunma masraflarının kendileri tarafından karşılanmasını istemişse de devasa borcun bu uygulamalar ile tasfiye edilemeyeceğini anlamış olacak ki, politika  değişikliğine giderek gümrük vergilerini çok büyük oranlarda artırma yolunu tercih etmiş fakat bazı ülkelerinde aynı oranlara, karşı vergi uygulamaları üzerine ya uygulamadan vaz geçmiş veya ertelemiştir. Vergileri sabah artırmakta, akşam geri alan kararsız uygulamaları ile bir netice de alamamaktadır.

Sonuçta, ABD’nin 36 trilyonluk borcu dünyada endişe yaratmaktadır. Zannedersem tek çare Doların dünyada tek rezerv para olma durumunun sürdürülerek 3,5 TL’ye bastığı 100 Dolarlık banknotun 4000 TL piyasa fiyatı arasındaki 3960,50 TL’lik farkın devam ettirilmesidir. Ancak BRICS ülkelerinin Dolar tahakkümüne karşı uyguladıkları, yerel para   birimleri ile alış veriş uygulaması karşısında dünya para piyasalarının nasıl bir tepki vereceği belirsizdir. Bu güne kadar Türkiye’de konu üzerinde  görüş belirten tek ekonomist Dr. Ege Cansen’dir.  1 yıl önce Bloombergh’te katıldığı  bir oturumda;  Dünyanın ” Dolar Atom Bombası” üzerinde oturduğunu  iddia etmiş fakat Dolar Atom Bombasının düğmesine  ne zaman basılacağı hakkında  görüş beyan etmemiştir. Temenni edilmemekle beraber gerçek Atom Bombası düğmesine basılması halinde Dolar Atom Bombasının düğmesine basılmasına gerek kalmayacaktır.Yazıya Yunus Emre’den mülhem bir hiciv dörtlük ile son vermek  istiyorum:

Ey Dünya iktisatçıları

Doğru  yorumlar yapın

Size iktisat öğretir

    Çıkar bir tüccar Trumph